سرویس جهان مشرق - با به قدرت رسیدن «جو بایدن» رویکرد سیاست خارجی آمریکا در منطقه شاهد تغییر و تحولات بزرگی بود که عملا در برخی سطوح و حوزه ها به ویژه در زمینه حضور نظامی آمریکا در منطقه خاورمیانه خود را نمایان ساخت و در این زمینه از روابط تاریخی و نزدیک خود به خصوص با اردن استفاده کرد.

حدود ۶۵ درصد از ۷۰ هزار نظامی آمریکایی مستقر در منطقه عملیاتی فرماندهی مرکزی آمریکا، از هفته اول ماه ژوئن ۲۰۲۱، انتشار و استقرار مجدد خود را بر اساس راهبرد نظامی و سیاسی جدید کاخ سفید آغاز کردند که شامل بازنگری در حضور این نظامیان در کشورهای ذیل بود:

افغانستان: خارج کردن همه نظامیان آمریکایی که تعداد آنها به حدود ۱۲ هزار نظامی می‌رسید، با تمام تجهیزات آنها؛ نیمی از این نظامیان به آمریکا باز خواهند گشت و نیمی دیگر، به کشورهای همجواری مانند تاجیکستان، پاکستان، ترکمنستان و اردن منتقل خواهند شد.

قطر: برچیدن کامل پایگاه نظامی «السیلیه» و انتقال آن به اردن. ساخت پایگاه السیلیه در سال ۲۰۰۱ پایان یافت و از آن به عنوان مرکز عملیات نیروی هوایی آمریکا و نیروهای متحدین در جنگ عراق در سال ۲۰۰۳ مورد استفاده قرار گرفت، پس از پایان جنگ عراق به عنوان انبار تسلیحاتی بزرگ برای ذخایر و سلاح های سنگین و تأمین مواد غذایی و لجستیکی جهت پشتیبانی از نظامیان حاضر در منطقه به ویژه نظامیان مستقر در افغانستان و عراق و سوریه مورد استفاده قرار گرفت.

خلیج فارس: انتقال پایگاه های نظامی کوچک در کویت، عربستان سعودی و امارات به اردن که برای اهداف عملیاتی در افغانستان مورد استفاده قرار می گرفت.

اردن: شروع فعال سازی توافقنامه نظامی آمریکا و اردن از فوریه گذشته که به موجب آن، نظامیان آمریکایی از تسهیلات فراوانی به مدت ۱۵ سال در اردن برخوردار می شوند، از اینکه اردن ۱۲ پایگاه هوایی و دریایی در اختیار آمریکا قرار می‌دهد که ۴ پایگاه برای آموزش و اهداف مختلف و به صورت مشترک توسط نظامیان آمریکا و ارتش و نیروهای مسلح اردن مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

پایگاه‌های نظامی اردن

تسهیلات و امتیازهای اردن

یک: استفاده از برخی پایگاه های نظامی بزرگ اردن مانند پایگاه هوایی «موفق السلطی» معروف به پایگاه «الازرق» در مرکز صحرای اردن که در ۲۰۰ کیلومتری مرز اردن و عراق واقع شده و به عنوان پایگاهی چند منظوره توسط لشکر ۴۷۰ آمریکا مورد استفاده قرار خواهد گرفت تا به پایگاه نظامی اصلی آمریکا در خاورمیانه برای هواپیماهای بدون سرنشین و اتاق عملیات جدید تبدیل شود و همه مأموریت های فرماندهی، کنترل، عملیات و نشستن هواپیماها به این پایگاه محول می‌شود، همچنین باندهای این پایگاه نیز به نحوی بازسازی می شوند تا پذیرای هواپیماهای ترابری غول پیکر C۱۷ و جنگنده های F۳۵، F۱۵ و F۱۶ باشند.

دو: آغاز فعالیت نظامی آمریکا در مجتمع مرکز آموزشی مشترک «امان»، پایتخت اردن که مرکز اصلی آموزش نیروی هوایی اردن است و از تجهیزاتی مانند شبیه ساز برخی از جنگنده های نظامی برخوردار است که واشنگتن در سال های اخیر در اختیار اردن قرار داده است.

سه: آغاز فعالیت نظامی آمریکا در پایگاه آموزشی نیروهای مسلح اردن در «الحمیمه» که پایگاهی دریایی در ۶۵ کیلومتری پایگاه دریایی عقبه است.

چهار: آغاز فعالیت نظامی آمریکا در پایگاه هوایی «ملک عبد الله دوم» که مرکز فرماندهی نیروی هوایی اردن است.

پنج: آغاز فعالیت نظامی آمریکا در پایگاه هوایی «ملک عبد الله دوم» در الزرقاء.

شش: آغاز فعالیت نظامی آمریکا در پایگاه دریایی سلطنتی در عقبه که دانشکده عالی دریایی اردن نیز در آنجا قرار دارد.

هفت: آغاز فعالیت نظامی آمریکا در پایگاه آموزشی نیروهای مسلح اردن در «القویره» در جنوب این کشور.

هشت: آغاز فعالیت نظامی آمریکا در مرکز ملک عبد الله برای آموزش نیروهای ویژه.

نه: آغاز فعالیت نظامی آمریکا در پایگاه هوایی شاهزاده حسن.

ده: آغاز فعالیت نظامی آمریکا در پایگاه هوایی شاهزاده فیصل (الجفر).

یازده: آغاز فعالیت نظامی آمریکا در اردوگاه آموزشی «التتن».

دوازده: آغاز فعالیت نظامی آمریکا در ۱۵ برج های مرزی اردن با سوریه و عراق که به صورت پادگان های کوچک ساخته شده اند

دیگر اقدامات و هماهنگی های قابل تأمل

همزمان با فعالیت های گسترده نظامی آمریکا در تعدادی از کشورها، اقداماتی هم در اردن انجام شد که بی ارتباط با یکدیگر نبودند:

یک: طی ماه گذشته حضور نظامی آمریکا در اردن از ۳ هزار به ۶ هزار نظامی افزایش یافت و این رقم همچنان درحال افزایش است، همچنین تمام تجهیزات پایگاه نظامی السیلیه قطر، به همراه ۲ هزار نظامی خارج شده در افغانستان به اردن منتقل شدند.

دو: سه سال پس از آخرین اصلاح پرونده اطلاعاتی مربوط به روابط آمریکا و اردن در کنگره، در ۱۵ ژوئیه گذشته، اصلاحات جدیدی در آن صورت گرفت که شامل تحولات مربوط به فعالسازی توافقنامه نظامی بین دو کشور است؛ افزون بر آن  اطلاعات جدیدی دیگری درباره کودتای ناکام اردن توسط برادر شاه اردن با کمک قبایل بزرگ این کشور نیز اضافه شد.

سه: بسیاری از پایگاه های هوایی و دریایی اردن پذیرای نظامیان آمریکایی شدند و برخی دیگر در حال آماده سازی برای پذیرش نظامیان جدید آمریکایی هستند.

چهار: انتشار آگهی های استخدام مترجم، آشپز، آرایشگر، راننده و پیک مسلط به زبان انگلیسی برای اشتغال به کار در آن پایگاه ها

ارزیابی اولیه از اهداف و اقدامات آمریکا

از آنچه گذشت، آشکار می شود که پیاده سازی فوری توافقنامه نظامی اردن و آمریکا آغاز شده و این بدین معناست که آمریکایی ها در تلاش برای بدست آوردن فوری نتایج مورد نظر هستند که می توان آنها را در موارد ذیل ملاحظه کرد:

- دوری تا جای امکان از تأثیر موشک های ایران که می تواند، منطقه خلیج فارس، غرب عراق و شرق سوریه را تحت پوشش خود قرار دهد، به ویژه پس از افزایش خطر پهپادهای مقاومت عراق علیه پایگاه های نظامی و منافع آمریکایی ها در عراق.

- بهره مندی از زیرساخت های نظامی هوایی و دریایی مدرن و عالی در اردن، در کنار ارتش زبده اردن که نیمی از نیروهایش را یگان های ویژه کار آزموده تشکیل می دهند و عملکردی مشابه نیروهای ویژه آمریکایی دارند.

- واقع شدن پایگاه های هوایی اردن در مرکز منطقه، این بدین معناست که آمریکا  و متحدینش امکان کنش و واکنش در ۷۵ درصد از منطقه غرب آسیا را دارند.

- بهره مندی پایگاه های نظامی جنوب اردن از موقعیت و امکانات ویژه که امتیازی بزرگ برای آمریکایی ها جهت استفاده از آنها برای دفاع از دریای سرخ و تهدیدات دریایی مشابه است.

- نزدیکی به سرزمین های اشغالی و امکان استفاده از نیروها و تجهیزات و تسلیحات و ذخایر ارتش اردن در دفاع از اسرائیل.

- نیاز به ساخت و شکل گیری نیروی نظامی بزرگ تر در پایگاه «التنف» برای رصد و کنترل تحرکات ایران در استان های دیر الزور، درعا و السویداء، در سوریه.

- نیاز به حضور نیروی نظامی قدرتمندتر و کارآمدتر برای مقابله با استفاده از مسیر تردد زمینی که از ایران آغاز می شود و با عبور از عراق و سپس سوریه به لبنان می رسد.

خلاصه سخن

اقداماتی که به ظاهر آمریکایی ها برای گرد آوردن نظامیان خود از کشورهای مختلف منطقه در اردن دارند، به نظر می رسد، هدف اصلی آن مقابله جدی تر با حضور ایران در استان های دیر الزور و درعا و السویداء در سوریه است، به ویژه آنکه آمریکایی ها استقرار در شمال اردن را برگزیده اند که در جوار سوریه و عراق است.

در اختیار گرفتن بیش از ۱۴ پایگاه نظامی اردن توسط نظامیان آمریکایی می تواند، اینگونه برداشت شود که این تحرکات، مقدمه گرد آوردن نظامیان بیشتر، از جمله ناتو، این بار در میدان عملیاتی اردن برای مقابله با تمرکز نیروهای ایرانی و متحدینش در جنوب شرقی سوریه باشد.

بی شک، یکی از مهمترین اهداف آمریکایی ها از آرایش نظامی جدید خود در اردن تقویت پایگاه های نظامی کنونی خود در شرق سوریه و غرب عراق و احداث پایگاه های جدید برای قطع ارتباط محور مقاومت از ایران و عراق تا سوریه و لبنان است.

پایگاه هوایی موفق السلطی در شمال اردن

وجود بزرگترین فرودگاه پهپادی و هواپیماهای بدون سرنشین خاورمیانه در پایگاه هوایی موفق السلطی در شمال اردن و آغاز بهره برداری از آن، در چارچوب تحرکات جدید آمریکا، به این معناست که سرتاسر منطقه کشیده شده از لبنان تا سوریه و از آنجا تا عراق تحت رصد اطلاعاتی و پروازهای شناسایی آمریکا قرار خواهد گرفت.

همچنین این پایگاه به معنای تغییر مسیر عملیات های هجومی جنگنده های آمریکایی از جنوب غربی آسیا به شمال آن که شامل فلسطین اشغالی، لبنان، سوریه، عراق و ایران خواهد بود.

و در پایان اینکه در صورت به بن رسیدن بازگشت آمریکا به توافق هسته ای، پیش بینی می شود، آمریکا از اردن برای مقابله با تحرکات ایران در منطقه و به ویژه سوریه و لبنان و عراق استفاده کند.